Posiadacze złota są narażeni na straty wynikające ze spadków jego notowań. Mogą oni jednak uniknąć strat wykorzystując strategie zabezpieczające oparte na opcjach.
Jak działa opcja?
Opcja jest umową, zgodnie z którą jedna strona (sprzedający opcję, wystawca opcji) zobowiązuje się wobec drugiej strony (kupującego opcję) do sprzedaży lub kupna określonego aktywa bazowego (np. towaru, papierów wartościowych, walut etc.) po z góry określnej cenie, w ustalonym dniu lub okresie.
Kupujący opcję płaci za nią cenę - premię (ang. premium). Określona cena kupna lub sprzedaży aktywa jest oznaczona, jako cena wykonania opcji (ang. strike price, excercise price).
Kupujący może:
• wykonać opcję (zrealizować otrzymane prawo),
• dopuścić do wygaśnięcia opcji (nie realizować otrzymanego prawa),
• sprzedać opcję.
Przez wykonanie opcji rozumie się:
• kupno / sprzedaż aktywa bazowego po cenie wykonania,
• rozliczenie różnicy między ceną wykonania i ceną rozliczeniową (ceną aktywa bazowego),
Pod względem praw wynikających z opcji, możemy je podzielić na:
• opcje kupna (ang. call),
• opcje sprzedaży (ang. put).
Opcje są notowane po cenie rynkowej, na którą składa się wartość wewnętrzna oraz wartość czasowa. Ta druga w chwili wygasania opcji spada do zera, natomiast pozostaje wartość wewnętrzna i według niej następuje ostateczne rozliczenie.
Wartość wewnętrzna opcji jest obliczana następująco:
• opcja kupna – różnica między ceną aktywa bazowego a ceną wykonania opcji,
• opcja sprzedaży - różnica między ceną wykonania opcji a ceną aktywa bazowego.
Jak zabezpieczyć się przed stratami?
Opcje należą instrumentów, które doskonale nadają się do stosowania strategii zabezpieczających przed stratami finansowymi wynikającymi z niekorzystnych zmian cen towarów (ang. hedging).
Posiadacze złota mogą je wykorzystywać, jako zabezpieczenie na wypadek spadku ceny tego kruszcu. Również, kto zamierza w przyszłości kupić złoto (np. jubiler) może przy pomocy opcji zrekompensować sobie nadzwyczajne koszty poniesione w wyniku zakupu złota po wyższej cenie.
Istnieje wiele strategii zabezpieczających z wykorzystaniem opcji a niektóre są nadzwyczaj złożone. Mogą one nieść duże ryzyko finansowe, czego przykładem są straty polskich eksporterów sprzed kilku lat. Banki oferowały im wówczas zerokosztowe strategie zabezpieczające, których ci nie rozumieli.
W tym opracowaniu pokażę zasadę działania najprostszej strategii zabezpieczającej posiadacza złota, która wprawdzie wiąże się z koniecznością poniesienia określonego kosztu lecz nie niesie ryzyka finansowego. Strategia ta polega na zakupie opcji dającej prawo sprzedaży złota po określonej cenie w przyszłości, co oznacza zajęcie pozycji długiej w opcji sprzedaży (ang. long put). W przypadku spadku ceny złota wzrośnie wartość wewnętrzna opcji, co zrekompensuje spadek wartości posiadanego kruszcu. Jeżeli natomiast cena złota wzrośnie to jego posiadacz osiągnie przychód. Będzie on jednak pomniejszony o zapłaconą cenę za opcję.
Studium przypadku
Inwestor posiada 100 uncji (ozn. „oz”) złota w sztabkach. Aktualnie cena złota wynosi 1.250 USD/oz. Obawiając się spadku ceny złota kupuje na giełdzie towarowej jedną opcję sprzedaży opiewającą na 100 uncji złota o cenie wykonania 1.250 USD/oz - opcja jest „przy pieniądzu” (ang. at the money). Cena opcji wyniosła 80 USD/oz, co jest kosztem zabezpieczenia.
Przeanalizujmy dwa scenariusze rynkowe przyjmując, że pozycja w opcji została utrzymana do dnia jej wygasania. Rozliczenie następuje wówczas w oparciu o wartość wewnętrzną opcji.
• Scenariusz I – cena złota spadła do 1.100 USD/oz, co generuje stratę 150 USD/oz. Jednak zysk z opcji wynosi 150 USD/oz (1.250 USD/oz – 1.100 USD/oz), co w pełni rekompensuje poniesioną stratę. Gdyby cena złota spadła jeszcze niżej np. do 1.000 USD/oz wówczas powstała strata 250 USD/oz zostałaby pokryta przychodem z opcji stanowiącym 250 USD/oz. Stąd wniosek, iż posiadacz złota jest w pełni zabezpieczony przed niekorzystnymi zmianami ceny złota, bez względu na głębokość spadków cen. W ostatecznym rozliczeniu należy jeszcze uwzględnić koszt zakupu opcji 80 USD/oz.
• Scenariusz II – cena złota wzrosła do 1.400 USD/oz, co daje zysk 150 USD/oz. Po pomniejszeniu go o cenę opcji 80 USD/oz wynik strategii wynosi 70 USD/oz. Gdyby złoto podrożało do np. 1.600 USD/oz wówczas zysk netto wyniósłby 270 USD/oz.
Wnioski z analizy
Jak widać w scenariuszu II posiadacz złota partycypuje we wzroście jego ceny lecz jego zyski są pomniejszone o koszt zakupu opcji. Im wyższa cena złota tym niższy udział kosztu zabezpieczenia w osiągniętym zysku.
Dla porównania, w przypadku kontraktów terminowych bez względu na kierunek zmiany ceny aktywa bazowego, wynik strategii jest zerowy – zabezpieczający nie zarabia przy wzroście ceny posiadanego aktywa. Natomiast w przypadku opcji można czerpać zyski z korzystnej zmiany ceny aktywa bazowego. Jednak zabezpieczenie opcjami wiąże się z koniecznością poniesienia kosztu, którym jest premia zapłacona podczas zakupu opcji. Jest to cena za ograniczenie ryzyka. Tymczasem, pomijając prowizje transakcyjne, koszt zajęcia pozycji w kontrakcie terminowym jest zerowy.
Warto więc znać i wykorzystywać możliwości zabezpieczenia się przed potencjalnymi stratami, jakie mogą przynieść spadki cen złota. Do dyspozycji mamy instrumenty pochodne - opcje i kontrakty terminowe, które pozwalają na stosowanie różnorodnych strategii zabezpieczających.